Nieograniczona wolność

Nieograniczona wolnosc niszczy sama siebie. Znaczy ona bowiem, ze czlowiek silny moze znecac sie nad slabym i ograbiac go z jego wolnosci. Dlatego wlasnie domagamy sie, by panstwo ograniczalo wolnosc do pewnych granic tak, aby wolnosc kazdego czlowieka byla chroniona przez prawo. Nikt nie powinien byc na lasce innych, wszyscy natomiast powinni miec prawo do ochrony ze strony panstwa.

Otoz uwazam, ze rozwazania te, pierwotnie zastosowane do dziedziny brutalnej sily i fizycznego zastraszania, nalezy rowniez zastosowac do dziedziny ekonomii. Nawet jezeli panstro chroni scych obywateli od przemocy fizycznej i gwaltu, moze ono zniszczyc nasze cele zaniedbujac ochrone przed naduzyciami wladzy ekonomicznej. W takim panstwie czlowiek posiadajacy wladze moze ciagle jeszcze naduzywac swej sily wobec czlowieka jej nie posiadajacego i moze odebrac mu wolnosc. W takich warunkach nieograniczona wolnosc ekonomiczna moze byc rownie samoniszczaca jak nieograniczona wolnosc fizyczna. Ci bowiem, ktorzy posiadaja nadmiar pozywienia moga bez uzycia przemocy zmusic tych, ktorzy umieraja z glodu do "dobrowolnej" sluzby. A jezeli przyjmiemy, ze panstwo ogranicza swoja dzialalnosc do likwidowania przemocy (i do ochrony wlasnosci), ekonomicznie silna mniejszosc moze w ten sposob wyzyskiwac ekonomicznie slaba wiekszosc.

Jezeli ta analiza jest sluszna, to jasne jest, jaki typ srodkow nalezy zastosowac. Musza to byc srodki polityczne - srodki podobne do tych, ktorych uzywamy przeciwko przemocy fizycznej. Musimy zbudowac instytucje spoleczne powolane do zycia przez wladze panstwowa dla ochrony ekonomicznie slabych przed ekonomicznie silnymi. Panstwo musi stac na strazy tego, by nikt nie musial godzic sie na niesprawiedliwa umowe ze strachu przed smiercia glodowa lub ruina ekonomiczna.

Znaczy to oczywiscie, ze trzeba zrezygnowac z zasady nieinterwencji, z nieograniczonego systemu ekonomicznego; jezeli chcemy zabezpieczyc wolnosc, musimy zadac zastapienia polityki nieograniczonej wolnosci ekonomicznej planowa interwencja ekonomiczna panstwa.

-- Karl R. Popper "Spoleczenstwo otwarte i jego wrogowie"